Sürücülerin sürüşle ilgili özel zihinsel ve psikomotor becerilerini ölçen ve güvenli araç kullanımını sağlayan standart testlerin yer aldığı bilgisayar tabanlı bir değerlendirme sistemidir. Temel zihinsel beceriler "dikkat, algı, bellek, izleme ve muhakeme" ve psikomotor beceriler ise "el-ayak-göz koordinasyonu, tepki zamanı, çevresel görüş, hız mesafe tahmini ve çarpışma zamanı tahmini" olarak tanımlanabilir. Bu becerilere sahip olmanın, kurallara uygun karar vererek ve doğru motor hareketleri yaparak kazalardan kaçınabilme ve araç kullanabilmenin ilk basamağı olduğu söylenebilir.
Avrupa ‘da psikoteknik değerlendirme özellikle gelişmiş ülkelerde sürücülük becerilerinde yaşa bağlı zayıflamanın meydana gelmesi nedeniyle yaşlı sürücülere mecburi hale geldiği, yolcu ve eşya(emtia) taşımacılığı yapan profesyonel sürücülerin araç kullanma beceri düzeylerini bilgisayar destekli testlerle kanıtlanmak zorunda oldukları ve ceza puanını aşan sürücülerin psikoteknik değerlendirmeyi geçmek mecburiyetinde oldukları görülmektedir.
Karayolları Taşıma yönetmeliğinde madde 60 a göre sürücülerin her 5 yılda bir bedeni ve psikoteknik açıdansağlıklı olduklarına dair bir sağlık raporunu yetkili sağlık ve psikoteknik değerleme belgesi kuruluşlarından almaları gerekmektedir.
2004 yılında yürülüğe girmiş olup 25.02.2004 tarih ve 25384 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Karayolu Taşıma Yönetmeliği ek madde çalışmaları son yıllarda hızlandığı ve çalışmalar yeni tamamlandığı için Yönetmeliğin gerektirdiği koşulların kontrolleri ancak başlamıştır.Her bir uyarı puanı 5 ceza puanıdır.50 puanı dolduran sürücünün yetki belgesi iptal olur.Psikoteknik belgesi olmayan sürücüye 805 TL para cezası uygulanır.Firma sahiplerine ise 355 TL para cezası uygulanır.Psikoteknik belgesi olmayanlara kaza anında Trafik sigortası ve kasgodan yararlanamazlar.Yük ve yolcu taşıması yapan şoförlerin psikoteknik belgesi alması zorunludur.06.2012 tarihinden sonra bu uygulama tüm ehliyeti olan herkese uygulanacaktır.b)Merkezimiz 100 ceza puanı,alkol yada hızdan dolayı ehliyetine el konulan sürücüler için gereken psikoteknik muayene raporunu vermektedir.
1) 2 adet resim
2) Kimlik fotokopisi
3) Ehliyet fotokopisi
PSİKOTEKNİK UYGULANAN TESTLER
Psikoteknik analizlerinde uygulanan testleri ve açıklamalarını aşağıda görebilirsiniz.
DİKKAT DÜZEYİ (SIGNAL) Bu testte, adayın, karmaşık uyaranlar arasından belirli uyaranları ayrıştırması istenerek, seçici dikkat düzeyi ölçülür. Sürücülerin uzun süre monoton bir ortamda seçici dikkat düzeylerinin düşebileceği ihtimalini göz önüne alındığında ve kazaların ana nedenlerinden birinin dikkat ve konsantrasyon kaybı olduğu düşünüldüğünde sürücülerin dikkat düzeyinin belirlenmesi güvenli sürücülük açısından büyük öneme sahiptir.
MUHAKEME (SPM) Soyut görsel şekiller arasındaki ilişkilerin kavranması ve fark edilmesi üzerine kurulu olan bu testte, kişilerin olaylar arasındaki ilişkileri anlama,değerlendirme yetenekleri ölçülür. Olayları ve olası sonuçlarını algılamanın sürüş esnasında olası riskli durumlardan uzak durmak için birinci derecede öneme sahip olduğu kesindir. Muhakeme yeteneği düşük kişilerin bulundukları ortamdaki olayları algılayamadıkları ve buna bağlı gerekli tedbirleri almamaları nedeniyle riskli durumlara düştükleri ve kazaya karıştıkları veya neden oldukları belirlenmiştir.
HIZ ve MESAFE ALGILAMASI (HMT) Bu testte adayın, uyaranların hareket hızını ve uyaranlar arası mesafeyi tahmin etme becerisi ölçülür. Sürücülük becerisini belirleyen en önemli unsurlardan birisini oluşturması açısından önemlidir. Hız mesafe tahmin testi sonuçları sürücünün temkinli veya riskli araç kullanma eğilimini hakkında da önemli bilgiler vermektedir.
GÖRÜŞ AÇISI & KOORDİNASYON (IIB) İkili İşlem Becerisi Periferal Görme Becerisi ile ilgili değerlendirme, 120 ile 140 derecelik açı içinde başın sağ ve sol ekstreminden, yani bu açıdan verilen uyaranların kişinin görüş açısına ne zaman girdiğinin incelenmesidir. Bu test, adayın dikkatini, karşısında yer alan bir göreve, direksiyon kullanarak yoğunlaştırdığı esnada, sağ ve soldan gelen uyaranları fark ederek tepki vermesi üzerine kuruludur.
TEPKİ KALİTESİ VE HIZI (DT) Yoğun Uyaran Akışı ve Stres Altında Tepki Hızı ve Kalitesi Bu testte, farklı renklerdeki görsel uyaranlara ve farklı tonlardaki sesli uyaranlara aday tarafından verilen doğru tepkiler ve bu tepkilerin hızları ölçülür. Ani ve panik bir durumda adayın ne kadar hızlı ve ne derece doğru tepki verebileceği ölçülür. Sürücülerin ani değişimleri ne kadar çabuk ve doğru fark edip tepki verdiklerinin ölçümüdür.
GÖRSEL SÜREKLİLİK (VLT) Karmaşık görüntülerin olduğu bir ortamda, dikkatin belirli bir yön üzerinde kontrollü şekilde yönlendirilebilmesi. Bu test kişinin aşağıdaki özellikler açısından ne derece yeterli olduğunu gösterecek veri sağlar: 1-Görsel olarak karmaşık yapılanmış ve belirsiz ortamlarla başa çıkabilme (dikkat yöneliminin böyle bir ortamda dahi korunabilmesi), 2-Görsel bir ortamda dikkat dağıtıcı unsurları eleyebilme ve dikkat dağıtıcılara karşı direnç gösterebilme, 3-Yönlendirmeyi sağlayan, işaretleri (indikatörleri) takip edebilme, 4-Sürekli dikkatin korunabilmesi.
SÜREKLİ DİKKAT ve PROBLEM ÇÖZME (Cognitrone) Bu testte adayın sürekli dikkat performansı ölçülmektedir. Bu testte adaylara her soruda ekran üzerinde 4 yukarıda biri aşağıda olmak üzere toplam 5 adet şekil gösterilmektedir. Adaylardan beklenen , aşağıda verilen şeklin yukarıdaki şekillerden birisi ile aynı olup olmadığına hızlı bir şekilde karar vermeleridir. Aşağıdaki şekil yukarıdaki şekillerden birisi ile aynı olduğunda adaydan evet yanıtını vermesi beklenmekte eğer aşağıdaki şekil yukarıdaki şekillerden tamamen farklı ise bu durumda da adaydan hayır yanıtını vermesi beklenmektedir.
TAVTMB TAKISTOSKOPİK TRAFİK ALGI TESTİ
Kısa sürelerle (1 saniye) gösterilen trafikle ilgili görüntüler sonrasında görsel algılama performansını ve algısal hızı ölçen bir testtir.
PSİKOTEKNİK TESTLER (YASAL)
Psikoteknik Değerlendirme yapabilmek üzere : 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu ile uygulama açısından ( T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından ) bununla bitiştirilen Karayolu Taşıma Yönetmeliği uyarınca yapılan uygulamalara YASAL uygulamalar adını veriyoruz.
NORMLAR
Yasal Uygulamalarda , T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından tayin edilen , alan ile ilgili olarak , Türk Psikologlar Derneği ( TPD ) tarafından incelenmiş ve onaylanmış Normlar kullanılmaktadır. Normlar , TPD öngörüsü ile, sürücünün Yaşı ve Eğitim durumu ile doğrudan bağlantılıdır.
YASANIN İSTEDİĞİ ÖLÇÜM ALANLARI:
Psiko-teknik Değerlendirmede İncelenecek Sürücü Özellikleri;
1) ZİHİNSEL YETENEK ve BECERİLER
2) PSİKOMOTOR YETENEK ve BECERİLER